რა ელის ევროპულ ქვეყნებს ზამთარში?

ევროპა ენერგეტიკული კრიზისის ეპიცენტრშია. ანტირუსული სანქციების გამო ბუნებრივი აირის მიწოდების გაურკვევლობამ ფასების მატება გამოიწვია.  ევროპის ბევრ ქვეყანას არ უნახავს ასეთი ინფლაცია 1990-იანი წლების ან თუნდაც 1970-იანი წლების შემდეგ. პოლიტიკოსები შეშფოთებას არ მალავენ და მომავალ ზამთარს ჯოჯოხეთურს უწოდებენ.

პოლონეთი: ყველაფერი ღუმელში!

პოლონური სამთო მომპოვებელი  კომპანია  8 მილიარდ  პოლონურ ზლოტამდე (1,7 მილიარდი დოლარი) წმინდა მოგებას მიიღებს,  მოსახლეობა კი ნახშირს გადაჭარბებულ ფასებში ყიდულობს – აცხადებენ მაღაროელთა პროფკავშირული  ორგანიზაციის წევრები ვარშავაში.

მათ გაიხსენეს  დრო, როდესაც პოლონეთი ენერგეტიკული თვითკმარი ქვეყანა იყო , ქვანახშირის დიდი მარაგით. ახლა კი ხელისუფლება დაბალი ხარისხის ანალოგს ყიდულობს მოზამბიკიდან და ავსტრალიიდან, ნაცვლად იმისა, რომ განავითაროს საკუთარი წარმოება.

რუსეთისადმი დაწესებულმა ემბარგომ მკვეთრად გაზარდა მოთხოვნა მყარ საწვავზე, რამაც აიწია ფასები. ხელისუფლება მოქალაქეების ხარჯების ანაზღაურებას ცდილობს, მაგრამ ეს მდგომარეობას დიდად არ შველის.

ამავდროულად, ქვეყანაში ინფლაცია  მეოთხედ საუკუნის უპრეცედენტო ტემპით ზრდას აგრძელებს- ოქტომბერში ამ მაჩვენებელმა რეკორდულ 18%-ს მიაღწია.

მაგალითად, ბენზინის ღირებულება გასული ზამთრის შემდეგ  საშუალოდ 5-დან 8 ზლოტით გაიზარდალიტრზე.

ელექტროენერგიაზე ფასი მნიშვნელოვნად გაიზარდა და სახელმწიფო უწყებების მიერ მისი მოხმარების შემცირების მცდელობები ამ დრომდე წარუმატებელი აღმოჩნდა. ეკონომიურ მოქალაქეებს, რომლებიც წელიწადში 2.000 კილოვატ საათამდე იყენებენ, ტარიფების გაყინვას ურჩევენ. ეკონომიკის გულისთვის ბევრმა ქალაქმა მიატოვა საახალწლო არდადეგები, უნივერსიტეტები აწესებენ დისტანციური მუშაობის პერიოდებს, მცირე დასახლებებში კი განათება ითიშება.

მაგრამ, ყველაზე დიდი პრობლემა ქვანახშირია. პოლონეთში ბევრი კერძო სახლია, რომელიც ღუმელებით თბება. ამის გამო, მაგალითად, კრაკოვი, ერთ-ერთ ყველაზე ეკოლოგიურად დაბინძურებულ ქალაქად ითვლება ევროპაში.

ადრე მთავრობა მოსახლეობას თანამედროვე ღუმელების დასაყენებლად დამატებით გადასახადს უხდიდა, რაც მათ საშუალებას აძლევდა ოდნავ მაინც მოეშორებინათ გამონაბოლქვი.

მაგრამ ახლა ჰაერის სისუფთავეზე ლაპარაკის დრო აღარ არის – ყველას დროებით მიეცა უფლება, გამოეყენებინათ დაბალი ხარისხის ქვანახშირი.

სახელმწიფო ტყეებიდან შეშაზე მოთხოვნა შემოდგომისთვის 40%-ზე მეტით გაიზარდა. მმართველი კონსერვატიული კანონისა და სამართლიანობის პარტიის დამფუძნებელი იაროსლავ კაჩინსკი ხალხსაც  მოუწოდებდა, „დაწვათ თითქმის ყველაფერი, გარდა საბურავებისა და სხვა მავნე ნივთებისა “, რათა სითბო შეინარჩუნონ ნახშირის მოსალოდნელი დეფიციტის ფონზე, რამაც შეიძლება დააზარალოს დაახლოებით ორი მილიონი ოჯახი.   ერთი კუბური მეტრი შეშა საკმაოდ ძვირია და  500-600 ზლოტი ღირს.(100-130 დოლარი).

რუმინეთი

რუმინეთში სახლების ნახევარზე მეტი ასევე ხით თბება. ეს ტრადიციულია სოფლად, მაგრამ პოპულარული გახდა ქალაქებშიც. ფასების ზრდის შესაჩერებლად, მთავრობამ ზღვრული ფასი  ფასი 400 ლეი ($80) დაამტკიცა კუბურ მეტრ შეშაზე და 2.000 ლეი (400 აშშ დოლარი) ტონა ხის მარცვლებზე.

ბულგარეთში, ევროკავშირის 27 წევრ ქვეყნიდან ყველაზე ღარიბ ქვეყანაში, შვიდი მილიონი ადამიანის მეოთხედზე მეტს არ შეუძლია სახლების გათბობა დაბალი შემოსავლის გამო, წერს Politico.

სლოვაკეთში უკვე გაიზარდა ხე-ტყის უკანონო ჭრა და ქურდობა. უნგრეთმა აგვისტოში გააუქმა აქტები, რომლებიც ტყეებს განადგურებისგან იცავდა.

ლატვია ახალგაზრდა ხეებს ღუმელში წვავს. ესტონეთის მთავრობა კი კვლავ ეწინააღმდეგება მრეწველების მოწოდებებს ხე-ტყის მოცულობის გაზრდის შესახებ.

პრობლემა მხოლოდ ღარიბი აღმოსავლეთ ევროპა არ არის.

გერმანიას ასევე უჭირს ენერგიის მოხმარების შემცირება. ზოგიერთ მაღაზიაში ელექტროენერგიის გადასახადები წლის დასაწყისიდან 750%-ით გაიზარდა. ზარალდება არა მხოლოდ მცირე ბიზნესი, არამედ მრეწველობაც, განსაკუთრებით ისეთი ენერგო ინტენსიური ინდუსტრიები, როგორიცაა მეტალურგია და ინჟინერია. გერმანიის ჯანდაცვის მინისტრმა კარლ ლაუტერბახმა აღნიშნა, რომ ყველა სოციალური დაწესებულება, მათ შორის საავადმყოფოები, რისკის ქვეშაა.

დაფინანსების უფსკრული ამ სფეროში უახლოეს წელიწადნახევარ-ორ წელიწადში დაახლოებით 15 მილიარდ ევროს შეადგენს. სახელმწიფო ყველა გაჭირვებულს ვერ დაეხმარება

გერმანიის კრიმინალური საქმეთა ფედერალური დეპარტამენტის ცნობით, შიდა უსაფრთხოებაც კი საფრთხის ქვეშაა. პანდემიის დასაწყისში შემაკავებელი კოროვირუსული ზომების წინააღმდეგ პროტესტის მსგავსი ვითარება სავარაუდოა, „თუ მოსახლეობის მნიშვნელოვანი ნაწილი პოლიტიკური გადაწყვეტილებების შედეგად რეალურად მოხვდება იმ პირობებში, რომელიც საფრთხეს უქმნის მათ არსებობას“. დეპარტამენტი არ გამორიცხავს მემარცხენე ძალების მიერ ენერგოკომპანიების და თავდაცვის ინდუსტრიის საწარმოების შესაძლო ჩამორთმევას და ბლოკადას, ხოლო მემარჯვენე ძალების მიერ – პოლიტიკოსების წინააღმდეგ ჩადენილ დანაშაულს.

გერმანიის კანცლერი ოლაფ შოლცი ირწმუნება, რომ ყველა ზომა მიღებულია და ევროპის უდიდეს ეკონომიკას „შეიძლება თამამად და გაბედულად შემოვიდეს ამ ზამთარში“. მაგრამ გერმანიაშიც კი შეშაზე მოთხოვნა იმდენად მაღალია, რომ მომწოდებლების უმეტესობამ შეკვეთების მიღება შეწყვიტა წლის ბოლომდე. ხის საწვავის ფასები საგრძნობლად გაიზარდა: 2021 წელს კუბური მეტრი ხის ღირებულება იყო დაახლოებით 60-70 ევრო, 2022 წლის ოქტომბერში – 200 ევროზე მეტი. და ეს მაინც უფრო იაფია, ვიდრე ელექტროენერგიის ან გაზის გადასახადების მიღება. Bloomberg-ის ანალიზის მიხედვით, გერმანიაში 11 მილიონი თვითდასაქმებული ადამიანია

და თუ ბოლო წლებში 150 ათასამდე ღუმელი გაიყიდა, მაშინ  დღეს უკვე გაყიდულია 200 ათასზე მეტი, ზოგიერთ გერმანიის მიწებზე მეტყევეები ხის გროვაში GPS თვალთვალის მოწყობილობებს აყენებენ ქურდობის თავიდან ასაცილებლად.

ზაფხულში ევროკომისიამ ამოქმედდა გეგმა ნებაყოფლობით შემცირდეს ლურჯი საწვავის მოხმარება საზოგადოების ყველა სახელმწიფოს მიერ 2023 წლის 31 მარტამდე 15%-ით.

ევროპის კონტინენტზე მასიური კამპანია დაიწყო, რომელიც ენერგიის დაზოგვისკენ მოუწოდებს. დანიის ხელისუფლება მოუწოდებს არ გამოიყენოს საშრობი. ფინეთის მაცხოვრებლებს სთხოვენ სამსახურში ველოსიპედით ან საზოგადოებრივი ტრანსპორტით იარონ, სწრაფად იბანაონ და მარტო არ წავიდნენ საუნაში. შვედეთის ქალაქ ლუნდის ეპარქიამ განაცხადა, რომ აპირებს ნაწილობრივ ან მთლიანად დახუროს 540 ეკლესიიდან დაახლოებით 150 ამ ზამთარში. საფრანგეთში, დაზოგვას შეახსენებენ შეტყობინებებს EcoWatt სისტემის საშუალებით, რომელიც ზომავს ელექტროენერგიის მოხმარებას რეალურ დროში.

შეშა სამეფოსთვის!

გაერთიანებული სამეფო სხვა ევროპულ ქვეყნებთან შედარებით არანაკლებ დაუცველია. გასული ათწლეულის განმავლობაში ის უმეტესწილად  ქარის ენერგიას ეყრდნობოდა . ახლა კი უკვე ამინდით შეპყრობილი ბრიტანელები ამინდის ბიუროს ზუსტ პროგნოზებს ითხოვენ.

პრესა უკვე იხსენებს, თუ როგორ გვპირდებოდნენ 2009 წელს სინოპტიკოსები ცხელ „მწვადის ზაფხულს“, მაგრამ სამაგიეროდ გაუთავებლად წვიმდა. მას შემდეგ კრიტიკოსებმა სააგენტოს Wet Office (“წვიმიანი ოფისი”) შეარქვეს.

ტაბლოიდები ჭკუას ასწავლიან მოსახლეობას “ღირებული რჩევების გავრცელებით”.

The Daily Star წერს, რომ მილიონობით ოჯახი არ აანთებს საახალწლო განათებას, მაგრამ „ჩვენ ყველა მადლობელი უნდა ვიყოთ, რომ საშობაოდ ხის ყიდვა შეგვიძლია – ბოლოს და ბოლოს, შეგიძლიათ დაწვათ თქვენი სახლის ან ოფისის გასათბობად“.

დასუფთავების ექსპერტი The Sun-ს განუმარტავს, რომ ენერგეტიკული კრიზისის დროს სარეცხი მანქანის ჩართვას აზრი არ აქვს: ტანსაცმელი, რომელიც სუნავს, მზეზე უნდა ჩამოკიდოთ, ხოლო ბავშვების ტანსაცმელი და საცვლები ყოველი ჩაცმის შემდეგ არ უნდა გაირეცხოს.

თუმცა, გაერთიანებული სამეფო 1950-იანი წლების შემდეგ ცხოვრების დონის ყველაზე დიდ ვარდნას ემუქრება და ეს  ხუმრობა არ არის.

გასულ წელთან შედარებით ელექტროენერგიის ფასი უკვე გაორმაგებულია. ტიპიური ოჯახი წელიწადში საშუალოდ დაახლოებით 2.500 ფუნტს გადაიხდის. გაერთიანებული სამეფოს სისტემის ოპერატორმა National Grid-მა გააფრთხილა Financial Times-ის მკითხველები, რომ ეს ზამთარი “ძალიან, ფინანსურად ძალიან რთული” იქნება მრავალი ოჯახისთვის, მიუხედავად მთავრობის მხარდაჭერისა.

თურქული გაზეთი Hürriyet წერს, რომ სააგენტოებმა დაიწყეს ევროპელი პენსიონერებისთვის მომგებიანი გრძელვადიანი (ორთვიანი) ტურების შეთავაზება თურქეთში ზამთრის პერიოდისთვის.

ნოემბერ-დეკემბერში ჯავშნების რაოდენობა გასულ წელთან შედარებით ერთნახევრიდან ორჯერ გაიზარდა.

რა მოხდება შემდეგ?

ევროპის თითქმის ყველა მიწისქვეშა გაზის საწყობი უკვე სავსეა. ყველაზე ეკონომიური ქვეყნებია პორტუგალია, ბელგია და საფრანგეთი. პოლონეთი, დანია და გერმანია ახლოს არიან თავიანთ მაჩვენებლებთან. ოდნავ ნაკლები საწვავია იტალიაში, ნიდერლანდებსა და შვედეთში.

შვეიცარიაში, გაზის დეფიციტის შემთხვევაში გეგმავენ შეწყვიტონ ყველა ობიექტის მიწოდება, რომელიც შეიძლება გადაკეთდეს მაზუთზე. შემდეგ  შიდა ტემპერატურის 19 გრადუსამდე შემცირება და, როგორც ბოლო საშუალება,  კვოტების შემოღება  ყველა მომხმარებლისთვის, გარდა საავადმყოფოების, პოლიციის განყოფილებებისა და სამაშველო სამსახურისა.